Trong bối cảnh thị trường lao động toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các kỹ năng cần thiết cho người lao động đã và đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là các kỹ năng phục vụ cho sự chuyển đổi công nghệ và yêu cầu ngày càng cao về khả năng thích ứng và sáng tạo. Báo cáo Tương lai việc làm 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới phân tích bối cảnh đang thay đổi của thị trường lao động toàn cầu, nêu bật các xu hướng chính, yêu cầu kỹ năng dự kiến và các cơ hội việc làm mới nổi trong năm năm tới. Báo cáo này, dựa trên khảo sát toàn diện hơn 1.000 nhà tuyển dụng toàn cầu đại diện cho hơn 14,1 triệu người lao động trên 22 cụm ngành và 55 nền kinh tế, cung cấp những hiểu biết sâu sắc chưa từng có về những chuyển đổi định hình thế giới việc làm.
Vai trò của các kỹ năng cốt lõi cần có ở người lao động thời kỳ đổi mới
Các kỹ năng cốt lõi vẫn đóng vai trò quan trọng trong lực lượng lao động trong giai đoạn 2025-2035, đặc biệt là các kỹ năng tư duy phân tích, khả năng sáng tạo, khả năng lãnh đạo và sự linh hoạt. Báo cáo từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới chỉ ra rằng các kỹ năng như tư duy phân tích, sáng tạo, lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội, và tinh thần tự giác là những kỹ năng cốt lõi mà các nhà tuyển dụng yêu cầu ngày càng nhiều trong lực lượng lao động.
- Tư duy phân tích (analytical thinking) đứng đầu danh sách các kỹ năng cốt lõi với 69% các nhà tuyển dụng coi đây là một kỹ năng thiết yếu.
- Khả năng lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội (leadership and social influence) cũng chiếm ưu thế, đạt 61%, phản ánh sự cần thiết của những người có khả năng định hướng và ảnh hưởng trong môi trường làm việc.
- Các kỹ năng như sáng tạo (creative thinking) và tinh thần tự giác (motivation and self-awareness) cũng đứng trong top 5 kỹ năng quan trọng, hỗ trợ nhân viên đối mặt với các thách thức thay đổi liên tục
Các kỹ năng được kỳ vọng tăng trưởng mạnh
Ngoài các kỹ năng cốt lõi, một số kỹ năng mới đang nổi lên và dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh trong thập kỷ tới. Đặc biệt, các kỹ năng liên quan đến công nghệ và môi trường có xu hướng phát triển mạnh.
- AI và dữ liệu lớn (AI and big data) là một trong những kỹ năng sẽ có nhu cầu tăng mạnh nhất trong giai đoạn tới, với 86% các nhà tuyển dụng kỳ vọng đây là kỹ năng quan trọng vào năm 2030.
- Bảo mật mạng và mạng lưới công nghệ (networks and cybersecurity) cũng đang trở thành một kỹ năng chủ chốt, đặc biệt là khi các doanh nghiệp ngày càng phụ thuộc vào công nghệ thông tin và bảo vệ dữ liệu.
- Quản lý tài năng (talent management) và bảo vệ môi trường (environmental stewardship) cũng được dự báo là những kỹ năng ngày càng quan trọng, phản ánh sự chuyển hướng mạnh mẽ trong các chiến lược phát triển bền vững
Chiến lược nâng cao kỹ năng và đào tạo lại với mục tiêu tăng cường khả năng giữ chân nhân tài
Với sự thay đổi nhanh chóng của yêu cầu công việc và sự phát triển của công nghệ, các tổ chức đã bắt đầu đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình nâng cao kỹ năng và đào tạo lại cho người lao động. Các chiến lược này không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn tăng cường khả năng giữ chân nhân tài.
Đào tạo lại và nâng cao kỹ năng (reskilling and upskilling) là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực. Các công ty đang ngày càng chú trọng đến việc cải thiện kỹ năng cho nhân viên hiện tại, đặc biệt là trong các lĩnh vực như AI và dữ liệu lớn. Ngày nay, các doanh nghiệp cũng đang ưu tiên đào tạo từ xa và chuyển giao kỹ năng cho lực lượng lao động để thích nghi với các công nghệ mới, đồng thời giảm thiểu các tác động tiêu cực từ việc thay đổi công nghệ. Chính sách hỗ trợ đào tạo từ công ty và chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người lao động tiếp cận các cơ hội học hỏi và phát triển kỹ năng.
Xu hướng vĩ mô chung và những tác động ảnh hưởng
Trong giai đoạn 2025-2035, có một số xu hướng vĩ mô sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến chiến lược phát triển kỹ năng của người lao động:
- Sự chuyển đổi xanh (green transition) là một trong những xu hướng quan trọng. Các kỹ năng liên quan đến bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu sẽ trở thành yêu cầu cơ bản trong nhiều ngành nghề.
- Sự chuyển dịch nhân khẩu học (demographic shifts), đặc biệt là sự già hóa dân số và sự thay đổi trong lực lượng lao động, sẽ tạo ra nhu cầu cao hơn đối với các kỹ năng quản lý tài năng, lãnh đạo, và kỹ năng giao tiếp .
- Cách mạng công nghệ với sự phát triển mạnh mẽ của AI, robot và hệ thống tự động cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh nhu cầu về các kỹ năng công nghệ cao, đặc biệt là trong các ngành như sản xuất, dịch vụ tài chính, và chăm sóc sức khỏe
Kết luận
Trong giai đoạn 2025-2035, các kỹ năng liên quan đến công nghệ, sáng tạo và bảo vệ môi trường sẽ trở thành yếu tố then chốt để người lao động thành công trên thị trường. Để chuẩn bị cho tương lai, các cá nhân cần tập trung vào việc phát triển các kỹ năng cốt lõi và đồng thời không ngừng học hỏi và nâng cao kỹ năng mới, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ và quản lý bền vững.
