Nếu là một người có quan tâm hay biết dù chỉ một chút ít về hội họa cũng chắc hẳn đã từng nghe quá một khái niệm là tỷ lệ vàng trong thiết kế. Nó được xem như một công thức để mang đến những thiết kế, tác phẩm nghệ thuật đạt đến vẻ đẹp của sự hoàn hảo, được rất nhiều người làm thiết kế tuân theo. Vậy tỷ lệ vàng là gì? Những ứng dụng của nó ra sao? Tất cả sẽ được chúng tôi bật mí tại bài viết này.
Tỷ lệ vàng trong thiết kế là gì?
Tỷ lệ vàng trong thiết kế được gọi với khá nhiều cái tên khác nhau như Tiết diện vàng, Tỷ lệ thần thánh… nhưng tựu chung lại, bạn có thể hiểu nó là một công thức để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật đẹp. Tỷ lệ vàng được xuất hiện trong gần như mọi tác phẩm nghệ thuật mang tính biểu tượng nổi tiếng trên toàn thế giới và là “kim chỉ nam” cho người làm thiết kế trong mọi lĩnh vực.
Tỷ lệ vàng được xác định bằng một công thức tương đối phức tạp. Hiểu một cách đơn giản, ta sẽ sử dụng một điểm phân chia đường thẳng thành 2 phần, đoạn dài hơn đặt à a và đoạn còn lại là b. Khi đó, tỷ lệ vàng sẽ được tạo ra nếu tỷ lệ a chia cho b bằng với tỷ lệ của cả 2 đoạn (a+b) chia cho chiều dài của a. Cả công thức trên trình bày ở dạng phép tính toán học sẽ là:
(a+b)/a = a/b = φ
Trong đó φ là ký hiệu của tỷ lệ vàng đặt theo tên của nhà điêu khắc Phidias, người đã có công xây dựng lên đền Parthenon
Sau khi giải được phương trình trên, người ta xác định được giá trị của φ là một số vô tỷ với giá trị xấp xỉ 1,6180339887… Đơn giản hóa lại, bạn chỉ cần nhớ tỷ lệ vàng xấp xỉ 1:0,618.
Mặc dù công thức xác định tỷ lệ vàng trong thiết kế có vẻ khá phức tạp và đậm tính khô khan so với lĩnh vực nghệ thuật, tuy vậy nó được xem như công thức đạt đến sự hoàn hảo, tạo sự thu hút cho người xem. Nhiều nhà khoa học lý giải về tỷ lệ vàng giúp con người ta cảm thấy tự nhiên và gây được sự hài lòng khi nhìn vào. Trên thực tế, nhiều nghiên cứu cho thấy con người bị thu hút bởi những thứ sở hữu một tỷ lệ vàng do trí não của chúng ta vô thức nhận xét điều này.
Tìm hiểu thêm:
- [Tổng hợp] 4 cách làm chủ màu sắc trong thiết kế logo
- Kiến thức cơ bản về màu sắc trong thiết kế dành cho Designer
Ứng dụng tỷ lệ vàng trong các lĩnh vực
Không chỉ xuất hiện trong mỹ thuật mà tỷ lệ vàng còn được biết đến và ứng dụng rất nhiều trong các lĩnh vực của cuộc sống. Đây được coi là yếu tố để đánh giá sự chuẩn mực và là thước đo giúp con người có thể nhận thức về cái đẹp.
Tỷ lệ vàng trong thiết kế và sự hiện hữu của nó trong tự nhiên
Thực tế thì con người biết đến tỷ lệ vàng từ cách đây 2100 năm và áp dụng vào nhiều công trình kiến trúc, tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Tuy nhiên, tỷ lệ vàng đã tồn tại rất nhiều trong tự nhiên, càng củng cố thêm cho luận điểm việc sử dụng tỷ lệ vàng trong thiết kế là những tác phẩm, công trình trở nên gần với tự nhiên hơn.
Ví dụ tiêu biểu là dãy số Fibonacci với chữ số liên tiếp sau bằng tổng của 2 chữ số đứng ngay trước nó. Khi áp dụng công thức tính tỷ lệ vàng như trên, ta có thể thấy giá trị của của phép tính ngày càng gần với tỷ lệ vàng. Các hình chữ nhật theo tỷ lệ vàng khi được xếp lại với nhau cũng sẽ tạo thành được một đường xoắn ốc logarit theo tỷ lệ vàng (còn gọi là đường xoắn ốc vàng. Nếu nhìn trong tự nhiên, đường xoắn ốc vàng tồn tại trên các vỏ ốc, đường cuộn tròn của đuôi tắc kè hoa hay thậm chí là cả trong một số thiên hà trên vũ trụ. Các hiện tượng tự nhiên như xoáy nước, cơn bão nhìn từ trên cao cũng mang trong mình đường xoắn ốc vàng.
Điều này cũng dẫn đến một giả thuyết khá hợp lý khi người ta cho rằng tỷ lệ vàng vốn là một trong những tỷ lệ tự nhiên của vạn vật đã gây ấn tượng với loài người từ khi chúng ta tiến hóa sơ khai. Chính vì vậy mà nó luôn tạo được cảm giác thoải mái, vẻ đẹp trong trí óc con người.
Tỷ lệ vàng được sử dụng trong các công trình kiến trúc, tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng
Có rất nhiều công trình kiến trúc mang tính lịch sử ứng dụng tỷ lệ vàng tiêu biểu có thể kể đến đền Parthenon do nhà điêu khắc Phidias. Từ mái hiên, trụ cột, chiều cao và cấu trúc của các bộ phận khác đều được tính toán kỹ càng theo tỷ lệ vàng. Tác phẩm “Bữa ăn tối cuối cùng” của Leonardo da Vinci cũng được sử dụng tỷ lệ vàng 1 cách khéo léo khi hình ảnh Chúa được tạo nên bằng cách sử dụng tỷ lệ vàng. Trong khi đó 12 sứ đồ được tạo thành lớn hơn ⅔ so với tỷ lệ vàng như để thể hiện sự hoàn hảo của Chúa. Ngoài ra còn rất nhiều những tác phẩm khác của những doanh họa nổi tiếng đi theo việc sử dụng tỷ lệ vàng như bức tranh nàng Mona Lisa, Sự ra đời của sao Kim, Đóng Đinh, Thánh gia David,…
Tỷ lệ vàng trong thiết kế truyền thông thời hiện đại
Trong thời đại ngày nay, tỷ lệ vàng càng được những người làm thiết kế chuyên nghiệp tuân theo hơn. Ví dụ tiêu biểu chính là logo của thương hiệu nổi tiếng Apple. Dù trông có vẻ đơn giản, tuy nhiên “quả táo cắn dở” này được thiết kế theo đúng tiêu chuẩn của tỷ lệ vàng với độ chính xác tuyệt đối. Dù không rõ tỷ lệ vàng được áp dụng vào logo có mang đến sự thành công cho Apple hay không, tuy nhiên cũng đã có rất nhiều thương hiệu làm theo điều này như Pepsi, Cocacola, Twitter…
Người làm thiết kế hoàn toàn có thể ứng dụng tỷ lệ vàng vào những ấn phẩm của mình để hướng người dùng tập trung vào đúng thứ mình muốn. Sử dụng tỷ lệ vàng khi xác định layout thiết kế sẽ giúp bạn dễ dàng tạo nên một layout chuẩn để là tiền đề cho sự phân chia bố cục nội dung. Đường xoắn ốc vàng sẽ giúp bạn tìm được vị trí đặt nội dung phù hợp mà người dùng dễ chú ý. Tỷ lệ vàng cũng cho phép bạn tạo nên được những hình khối hoàn hảo, những đường cong hoàn mỹ cho thiết của mình.
Việc áp dụng tỷ lệ vàng trong thiết kế là điều mà mọi designer nên làm để hướng tới sự trọn vẹn và vẻ đẹp tự nhiên. Tuy nhiên, sử dụng nó sao cho đúng đắn còn phụ thuộc rất nhiều vào kiến thức và tư duy thiết kế của bạn. Nếu bạn đang quan tâm đến truyền thông đa phương tiện, hãy tham khảo ngay khóa học của FPT tại địa chỉ https://arena.fpt.edu.vn
